Onderzoek
Oort is geïnspireerd door heel wat onderzoek (natuurkundig, biologisch, psychologisch, filosofisch, ...) naar wat en hoe we horen voor we geboren worden. En wat de impact is van deze geluidenwereld op ons latere leven. Hieronder kan je mee lezen en kijken naar wat wij zo boeiend vonden.
Inspirerende wetenschappers
Prof. dr. Bart Vinck is nationaal en internationaal expert in de audiologie, verbonden aan de Universiteit Gent. Hij beantwoordde al onze vragen over wat en hoe een ongeboren baby hoort in de baarmoeder.
Prof. dr. Henkjan Honing is hoogleraar muziekcognitie aan de Universiteit van Amsterdam. Hij ontdekte o.a. dat maatgevoel bij mensen aangeboren is en niet aangeleerd. We bekeken erg boeiende lezingen van hem op YouTube.
Prof. Dr. Marc Leman is directeur van het IPEM (Instituut voor Psycho-akoestiek en Elektronische Muziek) in Gent. Hij ontwikkelt o.a. methodes rond wat hij omschrijft als 'embodied music cognition' of de link tussen muziek-beleving en ons lichaam.
Prof. dr. Martine Van Puyvelde is muzikante, psychologe en onderzoeker verbonden aan de Koninklijke Militaire School Brussel en de VUB. Zij onderzocht hoe pasgeboren baby's en hun moeders communiceren met een muzikale taal.
Boeiende boeken
Windows to the womb van David Chamberlain
Een heldere gids door de 9 maanden van ontwikkeling van een ongeboren kind in de baarmoeder. "Recente experimenten toonden aan dat ongeborenen in de baarmoeder verschillende soorten geluid ontvangen, zoals het zingen van de moeder, gedichten of verhaaltjes die herhaald werden of de dagelijkse stem van de vader. Ongeborenen lijken ook te genieten van deze geluiden."
Sferen van Peter Sloterdijk
Monumentaal boek over de geschiedenis van de mensheid. In Deel 1 (Bellen, Globes) beschrijft Sloterdijk de levensfase voor onze geboorte. Als een 'intiem Atlantis', "Aangezien het verdwenen continent niet in de ruimte, maar in de tijd verzonken is, kan het alleen langs archeologische weg gereconstrueerd worden, wat vooral neerkomt op het lezen van sporen in opgravingen uit de emotionele oudheid."
Thousand Mile Song van David Rothenberg
Jazzmuzikant en filosoof David Rothenberg duikt in dit boek onder water om muzikaal te jammen met allerlei zeezoogdieren. "Onder water spreidt geluid zich gelijkmatig uit vanaf de geluidsbron, waardoor het moeilijk wordt om te bepalen wat we horen. (...) Het geluid lijkt van overal te komen, zoals een resonerend veld rondom."
The Singing Neanderthals van Steven Mithen
Onderzoek naar waarom en hoe mensen ooit muziek begonnen te maken.
This is your brain on music van Daniel J. Levitin
Neuroloog Daniel J. Levitin legt in dit boek uit wat muziek (luisteren, spelen, beleven, ...) doet met ons brein.
Musicophilia van Oliver Sachs
Neuroloog Oliver Sachs onderzoekt de complexe menselijke respons op muziek. Wat gebeurt er en gaat er soms mis wanneer mensen naar muziek luisteren? En hoe kan muziek mensen met een bepaalde aandoening helpen?
Citaten uit enkele bovengenoemde boeken en artikels die we de afgelopen jaren lazen.
Wij zijn een diersoort die veel tijd besteedt aan het spelen met geluid omwille van de emotionele en mooie kwaliteiten ervan. (...) Waarom zou muziek niet vroeger komen op de evolutionaire tijdslijn, vòòr taal, waarin de delen van een stameling betekenis hebben, los van het geheel.
(Thousand Mile Song, David Rothenburg)
Wijlen Alfred Tomatis, een Franse neus-keel-oorspecialist benadrukte het onderscheid tussen het passieve horen en het actieve luisteren. Luisteren is een ontwikkelde vorm van horen, omdat het is gefocust en gemotiveerd en het leidt tot verdere stimulatie en ontwikkeling. Luisteren is integratief en wordt gelinkt aan leren en sociale ervaringen, (...)
Tomatis geloofde dat de aantrekkingskracht van de moederstem een cruciale rol speelt in de verschuiving bij een ongeborene van passief horen naar actief luisteren. Dat luisteren noemt Tomatis "het opladen van de dynamo voor de cortex" Het hele lichaam rekt zich uit om te kunnen luisteren en je wordt een 'antenne'.
(Windows to the womb van David Chamberlain)
We weten uit onderzoek met opnames in de baarmoeder dat muziek binnenin slechts met een kleine vervorming wordt waargenomen. Tests kort na de geboorte bevestigen ook dat baby's muziekstukken herkennen die ze hebben gehoord voor hun geboorte.
(Windows to the womb van David Chamberlain)
De best mogelijke plek om een taal te leren, is in de baarmoeder. (...) Waar ook ter wereld ze geboren worden, baby's zijn geïnteresseerd in taal, passen zich eraan aan en beginnen zich de complexe regels van de taal eigen te maken. (...)
De eigen taal of de 'moedertaal' ontspringt bij het constant horen van de moedertaal in de baarmoeder. De stem van de moeder is het favoriete speelgoed van de ongeborene. (...) Wanneer muziek frequent aanwezig is, uitgesproken en dichtbij is muziek misschien wel de eerste taal die wordt geleerd.
(Windows to the womb van David Chamberlain)
We storten ons in een verdwenen geschiedenis, die verhaalt van de opbloei en de ondergang van het intieme Atlantis; we exploreren een geademd continent in de matriarchale zee, dat we in een in subjectieve zin prehistorische tijd bewoond en bij het begin van de schijnbare echte geschiedenis verlaten hebben.
(Sferen van Peter Sloterdijk)
Aan het eigen bestaan gaat een toekomst van klanken vooraf.
(Sferen van Peter Sloterdijk)
In de loop van dit onderzoek naar het menselijke gehoor en zijn evolutie werd niet alleen ondubbelzinnig vastgesteld dat kinderen in het lichaam van de moeder dankzij de vroege ontwikkeling van het oor reeds uitstekend kunnen horen - mogelijk al vanaf de embryonale toestand, maar met zekerheid tijdens de tweede helft van de zwangerschap.
(Sferen van Peter Sloterdijk)
Het verblijf van het kind in het moederlichaam zou zonder het vermogen om doelgericht zijn oren te sluiten en grote geluidsgebieden af te dempen onverdraaglijk zijn, omdat het kloppen van het hart en de verteringsgeluiden van de moeder, van zo extreem dichtbij gehoord, gelijkstaan met het lawaai van een bouwplaats waar dag en nacht gewerkt wordt of met het geluidsniveau van een druk bezocht café. Zou het oor niet al vroeg leren om niet te luisteren, dan zou het leven in wording door een onafgebroken geluidsfoltering verwoest worden.
(Sferen van Peter Sloterdijk)
Volgens Tomatis zijn het vooral de boventonen van de moederlijke sopraan die het oor een onweerstaanbare geluksprikkel toespelen. Om deze stellingen aannemelijk te maken, vat Tomatis het vrouwenlichaam in zijn geheel op als een muziekinstrument, zij het een instrument dat er niet toe dient om voor een toehoorder een stuk voor te spelen, maar dat de oorspronkelijke stemming van het gehoor bepaalt.
(...) Dit wordt volgens Tomatis mogelijk gemaakt door het buitengewone geleidings- en resonantievermogen van het skelet; vooral het bekken van de moeder zou, net als de bodem van een cello, in staat zijn de uiterst ijle, hoogfrequente trillingen van de moederstem aan het kinderoor door te geven.
(Sferen van Peter Sloterdijk)
Door prenatale audities wordt het oor dus met een schat aan hemelse akoestische vooroordelen uitgerust, die hem bij zijn latere arbeid in de lawaaiketel van de werkelijkheid de oriëntatie en vooral de selectie zullen vergemakkelijken. Het wonderbaarlijk vooringenomen oor is dus in staat, zelfs al is het nog zo ver verwijderd van zijn oorsprong, zijn oerpatronen te herkennen: ook bij het horen is alles dus herinnering.
(Sferen van Peter Sloterdijk)
De klinkend ruimte, die later de naam 'moeder' zal dragen
(Sferen van Peter Sloterdijk)
Het oor is het orgaan dat intimiteit en openbaarheid met elkaar verbindt.
(Sferen van Peter Sloterdijk)
Na minstens 20 weken zwangerschap kan de menselijke foetus horen en reageren op externe en interne (maternale) geluiden. De externe geluiden worden vervormd door de huid en vloeistoffen van het moederlichaam. De geluiden in het vruchtwater bereiken het binnenoor van de foetus ook door beengeleiding.
('The Pathway for the Transmission of External Sounds into the Fetal Inner Ear' van Stefan Stenfelt)
Hoewel geluid doorgaans voornamelijk wordt geleid door de lucht, is dit mogelijk niet zo voor de foetus binnen in de baarmoeder. De foetus detecteert en reageert op geluiden binnen in het moederlichaam. Geluiden van buitenaf kunnen het oor van de foetus bereiken via het oorkanaal en het middenoorsysteem, via beengeleiding of beiden. Onderzoek op schapen wijst uit dat beengeleiding de belangrijkste geleider is van geluid naar het binnenoor van de foetus.
('Fetal sheep in utero hear through bone conduction' van Stefan Stenfelt)
In 1965 toonde een studie aan de universiteit van New York al aan dat de structurele elementen van muziek, zoals ritme en melodie, analogieën vertonen met foetale stimuli. De perceptie van de interne lichaamsgeluiden door de foetus, zijn vermogen om deze geluiden te horen en zich geluidspatronen te herinneren, in relatie met gedrag of emotie van de moeder (...) en de invloed daarvan op de foetus kan de communicatieve, emotionele en structurele aspecten van muziek verklaren. In dat opzicht is muziek mogelijk een bijproduct van het prenatale horen.
('Theory of the prenatal origin of music' van Robert Chuckrow)
De geluiden die door de foetus worden waargenomen vanaf vier maanden voor de geboorte vormen mogelijk de basis van onze muzikaliteit in het limbische systeem van onze hersenen. Dit deel van ons brein is hoofdzakelijk verantwoordelijk voor onze emoties en is volledig ontwikkeld bij de geboorte. (A Comparative Analysis of the Universal Elements of Music and the Fetal Environment van David Teie)
De belangrijkste geluiden voor een foetus in de baarmoeder zijn puls, ademhaling, voetstappen en de stem van de moeder. (...) De kenmerken van muziek uit alle culturen zijn terug te brengen tot deze geluiden. (A Comparative Analysis of the Universal Elements of Music and the Fetal Environment van David Teie)
De menselijke foetus kan horen vanaf de 24ste week van de zwangerschap. Daardoor wordt hij gedurende 4 maanden constant blootgesteld aan geluid voor zijn geboorte. Het geluid van de hartslag van de moeder stijgt 25 Db boven het basisgeluid uit, waardoor deze puls de geluidsomgeving van de foetus domineert. De stem van de moeder is in de baarmoeder vier keer sterker hoorbaar dan daarbuiten. (A Comparative Analysis of the Universal Elements of Music and the Fetal Environment van David Teie)
De drum is bijvoorbeeld een instrument dat in de muziek van elke cultuur wordt gebruikt. (...) Maar waarom vinden we een drum 'beter' klinken dan wanneer we met een stok op een tafel slaan? Het antwoord zou kunnen zijn: omdat we het geluid van een drum herkennen. We hoorden het namelijk voortdurend vanaf vier maanden voor onze geboorte. (A Comparative Analysis of the Universal Elements of Music and the Fetal Environment van David Teie)
De overlevingsstrategie bij de mens is taal, de eerste geluiden die je herkent zijn de stem van de mama en je eigen naam. Geluiden die voor ons van belang zijn (bv je eigen naam) klinken luider: dit doen we vanuit die overlevingsstrategie.
(Prof. Dr. Audiologie aan de UGent Bart Vinck)
Ieder dier ter wereld kan horen, dit is een primaire communicatie. Er bestaan dieren die van nature blind zijn, maar er zijn geen dove diersoorten.